KONU: 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca arsalar için her mahalle bazında cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeler itibarıyla değer takdiri yapılması mümkün olduğundan ada, parsel, site ve alışveriş merkezi gibi alanların değer bakımından farklı bölge kabul edilerek ayrıca değer takdirinin yapılmasının mümkün olduğuna ilişkinidir.
1. AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI
A. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 7. Vergi Dava Dairesi’nin E.2022/3071 Sayılı Dosyasına Konu Yargılama Süreci
Davacı tarafından, İstanbul ili, Sarıyer ilçesi, Huzur Mahallesinde taşınmazının bulunduğu parsel için 2022 yılı emlak vergisi asgari arsa metrekare birim değerinin tespitine yönelik alınan takdir komisyonu kararının iptali talep edilmiştir.
Davacının maliki olduğu taşınmazın bulunduğu 3 Ada 54 Parsel için 2022 yılı emlak vergisi asgari metre kare birim değeri takdir komisyonu kararıyla 15.000,00 TL olarak belirlemiştir. Anılan parselin 2021 yılı emlak vergisine esas değerinin ise 7.355,58 TL olduğu görmüştür. Davaya konu takdir komisyonu kararı için mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Yapılan keşif sonrası bilirkişiler tarafından düzenlenen raporda, uyuşmazlık konusu bölge için arsa metrekare birim değerinin 15.000,00 TL olması gerektiği sonuç ve kanaatine varıldığı belirtilmiştir.
Bilirkişi raporuna davacı tarafından itiraz edilmiştir. Ardından davacı tarafından idarenin belirlediği asgari metre kare birim değerlerinin daha düşük olması gerektiğine ilişkin iddiasını ispatlayacak hiçbir verinin dosyaya sunulmamış olması hususu da bir arada değerlendirildiğinde itraz konusu edilen hususlar bilirkişiler tarafından kümülatif yapılan değerlendirmeyi mahkeme tarafından etkisiz kılacak nitelikte görülmemiştir. Bu kapsamda, bilirkişi incelemesi sonucu bilirkişi raporundaki tespitleri dikkate alan mahkeme, dava konusu taşınmazın yer aldığı Parsel için takdir komisyonunca belirlenen asgari arsa metrekare birim değerinin hukuka uygun olduğuna karar vemiştir. Bu kapsamda, ilk derece mahkemesi tarafından davanın reddi yönünde hüküm tesis edilmiştir.
İstinaf incelemesini gerçekleştiren İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 7. Vergi Dava Dairesi 18.11.2022 tarih ve E.2022/3071, K.2022/1546 sayılı kararı ile ilk derece mahkemesi kararını usul ve hukuka uygun bulup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından istinaf isteminin reddine kesin olarak karar vermiştir.
B. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. Vergi Dava Dairesi’nin E.2022/2325 Sayılı Dosyasına Konu Yargılama Süreci
İstanbul 5. Vergi Mahkemesi, 31.12.2021 tarih ve E.2021/2373, K.2021/3154 sayılı kararında, davacıların maliki olduğu taşınmazın bulunduğu parsellerde cadde ve sokak teşekkül ettiği, bulunduğu cadde veya sokak bakımından ayrı bir değer takdiri yapılmış olmakla birlikte söz konusu taşınmazın bulunduğu parsellerde değer bakımından farklı bölge olmasını gerektiren bir durumun olmadığını ortaya koymuştur. Kararda, arsa sayılacak parsellenmemiş arazi veya turistik bölgede valilikçe tespit edilmiş ada veya parsel bulunmadığı, ayrıca söz konusu parsellerin üzerindeki binanın değerli olması halinde bina değeri ile binaya düşen arsa payının ayrıca vergi değerine dahil olacağı ve takdir komisyonunca yapılacak değer takdirinin cadde ve sokak bakımından en düşük değerli arsanın asgari ölçüdeki birim değerine göre gerçekleştirileceği dikkate alınmıştır. Bu nedenle parsel bazında ayrıca değer takdirinin de gerekli olmadığını belirtmiştir. Sonuç olarak mahkeme, dava konusu takdir komisyonu kararının 984 Ada 69 Parsel (alışveriş merkezi) ile ilgili kısmı bakımından hukuka uygunluk bulunmadığından bahisle dava konusu işlemi iptal etmiştir.
İstinaf incelemesini gerçekleştiren İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. Vergi Dava Dairesi, 09.05.2022 tarih ve E.2022/2325, K.2022/2764 sayılı kararı ile ilk derece mahkemesi kararını usul ve hukuka uygun bulup kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından istinaf isteminin reddine kesin olarak karar vermiştir.
2. HUKUKİ DEĞERLENDİRME
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu (“Kanun”)'nda asgari ölçüde birim değerlerinin arsalar için her mahallenin cadde, sokak veya değer bakımından farklı belgeleri itibarıyla takdir edileceği kurala bağlanmıştır. Aykırılık istemine konu uyuşmazlıklarda da taşınmazların bulunduğu cadde için takdir komisyonunca asgari ölçüde birim değer takdiri yapılmıştır. Taşınmazlarn bulunduğu parsel için de ayrıca söz konusu caddeler için takdir edilen değeri aşan asgari ölçüde birim değeri takdir edilmiştir. Kanun uyarınca takdir komisyonlarına tanınan yetki kapsamında taşınmazların bulunduğu alanın, mahallenin değer bakımından farklı bölgesi olduğu kabulünden hareketle takdir yapıldığı anlaşılmaktadır. Mahallelerde yer alan cadde veya sokakların yanı sıra değer bakımından farklı bölgeler itibarıyla da değer takdiri yapılabileceğinin Kanun'un 29. maddesinin lafzından açıkça anlaşılabileceğine kanaat getirmiştir. Mahkeme, değer bakımından farklı bölgeler itibarıyla takdirin yalnızca turistik bölgeler veya arsa sayılacak parsellenmemiş arazilerle sınırlı olduğuna dair bir hükmün Kanun'da bulunmadığını, İç Genelge ile değer bakımından farklı bölgenin tanımlanmış olmasının yargı mercilerinin bu tanımla sınırlı bir yorum yapmasını gerektirmeyeceğini, değer bakımından farklı bölgeler için yapılacak takdirlerin de yargı denetimine tabi olduğunu belirtmiştir. Bu durumda, arsalar için her mahallenin cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeleri itibarıyla takdir komisyonunca asgari ölçüde birim değer takdiri yapılabileceğinden, ada parsel, site ve alışveriş merkezi gibi alanların değer bakımından farklı bölge kabul edilerek ayrıca değer takdirinin yapılmasının mümkün olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
3. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca arsalar için her mahalle bazında cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeler itibarıyla değer takdiri yapılması mümkün olduğundan ada, parsel, site ve alışveriş merkezi gibi alanların değer bakımından farklı bölge kabul edilerek ayrıca değer takdirinin yapılmasının mümkün olduğu yolunda giderilmesine, 26.02.2025 tarihinde oyçokluğuyla kesin olarak karar vermiştir.
4. KARŞI OY
319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu'nda asgari ölçüde birim değerlerinin arsalar için her mahallenin cadde, sokak veya değer bakımından farklı bölgeleri itibarıyla takdir edileceği kurala bağlanmıştır. Aykırılık istemine konu uyuşmazlıklarda da taşınmazların bulunduğu cadde için takdir komisyonunca asgari ölçüde birim değer takdiri yapılmaktadır. Taşınmazların bulunduğu alanın, mahallenin değer bakımından farklı bölgesi olduğu kabulünden hareketle taşınmazların bulunduğu ada parsel için de ayrıca söz konusu caddeler için takdir edilen değeri aşan asgari ölçüde birim değeri takdir edilmiştir. Değer bakımından farklı bölge belirlenirken, doğrudan taşınmazın bulunduğu ada ve parsel belirtilerek yalnızca taşınmazın bulunduğu arsaya yönelik olarak değer takdiri yapılmasına Kanun'un cevaz verdiğinin düşünülemeyeceği, aksi bir yorumun, vergilerin genelliği ve vergide eşitlik ilkelerine aykırı sonuçlar doğuracağı kanaatine varılmıştır. Diğer taraftan, değer bakımından farklı bölge olarak kabul edilen söz konusu parsellerin üzerindeki binaların değerli olmasının, bu parseller için ayrıca bir değer takdiri yapılmasını gerektirmeyeceği, zira mali güce göre vergilendirme ilkesine uygun olarak bina değeri ile binaya isabet eden arsa payının vergi değerine ayrıca dahil edilmesi gerekeceği, takdir komisyonunca yapılacak değer takdirinin ise taşınmazların bulunduğu cadde veya sokaklar bazında en düşük değerli arsanın asgari birim değeri esas alınarak yapılacağının açık olduğu belirtilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümlerine göre takdir komisyonlarınca, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca sadece turistlik bölgelerde veya arsa sayılacak parsellenmemiş araziler için değer bakımından farklı bölge esas alınarak değer takdiri yapılabileceği, bunların dışında kalan yerler için ada parsel, site ve alışveriş merkezi gibi alanların değer bakımından farklı bölge kabul edilerek ayrıca değer takdiri yapılmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle karara katılmamışlardır.
İlgili Karar’ın tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
NAZALI VERGI & HUKUK