KONU: Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu tarafından, Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 18.03.2021 tarih ve E.2020/1399, K.2021/413 sayılı kararı İstanbul Bölge idare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 31/12/2018 tarih ve E:2018/3275, K:2018/4178 sayılı; İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 2. Vergi Dava Dairesi’nin 10/12/2020 tarih ve E:2020/822, K:2020/2302 sayılı; İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 3. Vergi Dava Dairesi’nin 09/03/2021 tarih ve E:2021/312, K:2021/631 sayılı; İstanbul Bölge idare Mahkemesi 4. Vergi Dava Dairesi’nin 26/12/2019 tarih ve E:2019/2370, K:2019/3322 sayılı; İzmir Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 04/03/2020 tarih ve E:2020/28, K:2020/180 sayılı kararları arasındaki aykırılığın giderilmesi istemine ilişkindir.
12.05.2017 tarihinde imzalanan ikale sözleşmesiyle emekliye ayrılan davacı tarafından, emekli olması karşılığında ihbar tazminatı adı altında tarafına yapılan teşvik ödemesi üzerinden tevkif yoluyla tahsil edilen gelir vergisinin iadesi istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine dair işlemin iptali istemiyle açılan davada incelemeyi gerçekleştiren Şanlıurfa Vergi Mahkemesi 25.09.2020 tarih ve E.2019/1808, K.2020/1001 sayılı kararı ile çalışanların emekliye ayrılmalarını teşvik etmek amacı taşıyan “ihbar tazminatı” adı altında yapılan emekliliğe teşvik ödemesinin 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (“GVK”) gereğince vergi alınmasını gerektiren bir ödeme olmaması nedeniyle söz konusu ödemenin gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmasında hukuka uygunluk bulmayarak dava konusu işlemi iptal etmiştir. Davalının istinaf istemini inceleyen Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi ise ilk derece mahkemesi kararını hukuka uygun bularak davalının istinaf istemini reddetmiştir.
Davacı tarafından, iş akdinin 14.09.2017 tarihli ikale sözleşmesi uyarınca sona erdirilmesi üzerine ödenen ilave ödeme üzerinden tevkif edilen gelir (stopaj) vergisinin iadesi istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun zımnen reddine dair işlemin iptali istemiyle açılan davada incelemeyi gerçekleştiren Edirne Vergi Mahkemesi, 07.02.2020 tarih ve E.2019/639, K.2020/114 sayılı kararı ile, belirsiz süreli iş sözleşmesine istinaden çalıştırılmakta ilen sözleşmesi sona eren davacıya ek ödeme adı altında ödenen tazminatın kıdem tazminatı niteliğinde olduğu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun (“İK”) 112. maddesi uyarınca kıdem tazminatı olarak kabul edilen ek ödemenin de gelir vergisinden müstesna tutulması gerekirken bu kıdem tazminatı üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmasının hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemi iptal etmiştir. Ayrıca davalı idarenin, GVK’nın 25. maddesinin 7. fıkrası uyarınca davacıya yapılan ödemenin kıdem tazminatlarından istisna edilecek tutar hesabında dikkate alınması ve dolayısıyla 7. fıkranın b bendinde sayılan ödemelerin de dahil edilerek ödemeler toplamı üzerinden istisna uygulanması, istisnayı aşan tutarların ise ücret olarak gelir vergisine tabi tutulması yönündeki itirazı ise değişikliğin 27.03.2018 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olması ve davacıdan yapılan kesintinin bu tarihten önceki döneme ait olması nedeniyle yerinde görülmemiştir.
Davalının istinaf istemini inceleyen İstanbul Bölge İdare Mahkemesi ise dava konusu ek ödeme, kıdem tazminatı (emeklilik ikramiyesi) mahiyetinde bir ödeme olmadığı gibi işsizlik sebebiyle yapılan bir tazminat veya yardım da sayılamayacağından ve emeklilik nedeniyle işten ayrılan kişinin işsiz kaldığından da bahsedilemeyeceğinden, GVK’nın 61. maddesindeki ücret niteliği taşıdığında kuşku bulunmayan ödemenin, yasal olarak vergiden istisna edilmiş ödemelerden olmadığından vergilendirilmesi gerektiği gerekçesiyle ilk derece mahkemesinin kararını kaldırmış ve davanın reddine karar vermiştir.
Davacı tarafından, iş akdinin ikale sözleşmesi uyarınca sona erdirilmesi üzerine ödenen ilave ödeme üzerinden tevkif edilen gelir vergisinin iadesi istemiyle yapılan düzeltme şikâyet başvurusunun zımnen reddine dair işlemin iptali istemiyle açılan davada incelemeyi gerçekleştiren, Edirne Vergi Mahkemesi 03.11.2020 tarih ve E.2020/385, K.2020/743 sayılı kararı ile ihbar tazminatı üzerinden kesilen gelir vergisine ilişkin kısmı iptal etmiş, diğer yönlerden davayı reddetmiştir.
Her iki tarafın da istinaf istemlerini inceleyen İstanbul Bölge İdare Mahkemesi, işçi ile işveren arasındaki hizmet akdine göre çalıştırılması gereken ancak yasa gereği hizmet ifa edilmeksizin yapılan ödeme, işsizlik sebebiyle ve sosyal güvenlik kapsamında yapılan bir ödeme olmayıp GVK’nın 61. maddesi karşısında ücret niteliğinde olduğunu belirterek, ilk derece mahkemesi kararının, davanın kısmen reddine ilişkin hüküm fıkrası yönünden 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (“İYUK”) 45 ve 49. maddelerinde sayılan kararın kaldırılmasını gerektiren sebepler bulunmadığından davacının istinaf istemini reddetmiş olup; davalının istinaf istemini ise kabul etmiş ve ilk derece mahkemesinin kısmen kabul yönündeki kararını bozmuş ve anılan kısım yönünden davanın reddine karar vermiş; davacının istinaf istemini ise reddetmiştir.
Aykırılığın giderilmesi istemine konu kararlardan İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 31.12. 2018 tarih ve E.2018/3275, K.2018/4178 sayılı kararı, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 4. Vergi Dava Dairesi’nin 26.12.2019 tarih ve E.2019/2370, K.2019/3322 sayılı kararı ile İzmir Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 04.03.2020 tarih ve E.2020/28, K.2020/180 sayılı kararlarına konu uyuşmazlıklarda iş akdi, ikale veya karşılıklı sonlandırma sözleşmesi uyarınca sonlandırılmadığı gibi iş akdinin sona erdirilmesi nedeniyle yapılan ödemeler "fevkalâde ikramiye", "brüt ek ödeme" ve "tanıma-takdir-ödül" olarak adlandırılmıştır.
Bu durumda, sözü edilen kararlara konu maddi olaylarla Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 18.03.2021 tarih ve E:2020/1399, K:2021/413 sayılı kararına konu uyuşmazlıktaki maddi olay benzer mahiyette olmadığından bu kararlar, aykırılığın giderilmesi istemi hakkında karar verilirken dikkate alınmamıştır.
Başkanlar Kurulu tarafından aykırılığın Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin 18/03/2021 tarih ve E:2020/1399, K:2021/413 saydı kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği görüşüyle dosyanın Danıştay’a gönderilmesine oy çokluğuyla karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın giderilmesi istemine konu olaylarda, iş akdinin, işçi ile işveren arasında 27.03.2018 tarihinden önce akdedilen ikale veya karşılıklı sonlandırma sözleşmesi uyarınca sona erdirilmesi üzerine İK’nın 17. maddesindeki asgari bildirim sürelerinin artırılması üzerine ödenen ihbar tazminatının ücret geliri niteliğinde olması sebebiyle kesinti suretiyle vergilendirilmesinin ardından, anılan tazminatın ücret geliri olmadığı gerekçesiyle düzeltme ve şikayet başvurusu yapılmış, bu başvurunun reddi üzerine kurulan işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
Vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu yönündeki kural uyarınca işveren şirketlerin İK’nın 17. maddesinde öngörülen asgari bildirim sürelerinin üzerinde ödeme yapılması yönündeki kararının asıl amacının, iş gücünden yeterince yararlanılamayan personelini emekliliğe teşvik etmek olduğu dikkate alındığında ilave ödemenin, GVK’nın geçici 89. maddesinde sayılan ödemelerden olduğu sonucuna varılmış olup yapılan ilave ödemelerin işverence "ihbar tazminatı” olarak adlandırılmış olması ve olayların gerçek mahiyetini değiştirmediğinden bahsedilmiştir.
SONUÇ
Açıklanan hukuksal nedenler ve gerekçeyle, aykırılığın 27.03.2018 tarihinden önce imzalanan ikale veya karşılıklı sonlandırma sözleşmeleri kapsamında İK’nın 17. maddesinde öngörülen asgari bildirim sürelerinin artırılması suretiyle ödenen tutarın artırılan süreye isabet eden kısmının ihbar tazminatı ve dolayısıyla ücret geliri mahiyetinde olmadığı yönünde giderilmesine 24.11.2021 tarihinde oy çokluğuyla kesin olarak karar verilmiştir.
İlgili Karar’ın tamamına buradan ulaşabilirsiniz:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220205-16.pdf
NAZALI VERGI & HUKUK