ANAYASA MAHKEMESİ KARARI: FAZLA ÇALIŞMA İÇİN İŞÇİDEN TEK SEFERLİK ONAY ALINMASINI MÜMKÜN KILAN HÜKMÜN GERİYE YÜRÜTÜLMESİ, İŞÇİDEN HER YIL ONAY ALINMASINA İLİŞKİN MÜLGA HÜKMÜN GÖZ ARDI EDİLMESİ VE İŞÇİYE FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİ İŞÇİNİN MÜLKİYET HAKKININ İHLALİDİR.

05.04.2022

Duyurumuz, 05/04/2022 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 22/02/2022 tarih ve 2019/1450 başvuru numaralı bireysel başvuru kararına ilişkindir. Başvuru, fazla çalışma ücretinin ödenmesi talebinin yargı organlarınca reddedilmesinin Anayasa’nın 35. maddesinde korunan mülkiyet hakkının ihlal ettiğine yöneliktir.

I. Uyuşmazlığın Bireysel Başvuru Öncesinde Geçtiği Aşamalar

Başvurucu, diğer işçilik alacakları taleplerinin yanında, fazla çalışma ücretinin hiç ödenmediğini belirterek dava ikame etmiş; İş Mahkemesi ise, fazla çalışma ücreti yönünden, İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği’nin (“Yönetmelik”) 9. maddesinde düzenlenen işçiden fazla çalışmaya ilişkin her yılın başında onay alınması gerektiğine yönelik hükme dayanmış, taraflar arasında akdedilen iş sözleşmesinin yasal sınırlar içerisindeki fazla çalışmanın ücrete dahil olacağına ilişkin maddesine rağmen işverenin ilk yıl dışında işçinin onayına başvurmadığı gerekçesiyle işçiye fazla çalışma ücreti ödemesi gerektiğine yönelik hüküm kurmuştur.

İşveren, mezkûr karara karşı istinaf yoluna başvurmuştur. Bölge Adliye Mahkemesi, uygulamanın 25/08/2017 tarihine kadar her yıl onay alınması yönünde olduğunun, ancak 25/08/2017 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle Yönetmelik’in 9. maddesindeki her yılın başında fazla çalışmaya ilişkin onay alınması şartının kaldırıldığının, başvurucunun iş sözleşmesinde verdiği onayı geri almadığının, dolayısıyla da işçinin ücretine fazla çalışma ücretinin dahil olduğunun ve işçinin fazla çalışma ücretine hak kazanmayacağının kabul edilmesi gerektiğine yönelik hüküm kurmuştur.

II. Başvurucunun Anayasa Aykırılık İddiası

Başvurucu, Bölge Adliye Mahkemesi’nin fazla çalışmanın gerçekleştiği tarihten sonra yürürlüğe giren değişikliğe dayanarak hüküm kurmasının hatalı olduğunu, istinaf mahkemesinin fazla çalışma ücretine yönelik davayı reddetmesinin cezaların şahsiliği ilkesine, etkili başvuru hakkına, adil yargılanma hakkına, mülkiyet hakkına ve hak arama özgürlüğüne aykırı olduğunu iddia etmiştir.

III. Anayasa Mahkemesi’nin Değerlendirmesi

Anayasa Mahkemesi, esas yönünden yapmış olduğu incelemede;

• Başvurunun konusunun, başvurucunun yaptığı fazla çalışmadan sonra yürürlüğe giren Yönetmelik hükmü değişikliğine dayanarak, fazla çalışma ücreti talebinin reddedilmesi olduğu ve konunun mülkiyet hakkı kapsamında değerlendirilmesi gerektiği,
• Mülkiyet hakkının mevcut mal, mülk ve varlıkları koruyan bir güvence olduğu, bununla birlikte istisnai durumlarda bir alacağı elde etmeye yönelik meşru bir beklentiyi de koruyacağı,
• Fazla çalışma yaptığı yargı kararıyla kesinleşen başvurucunun fazla çalışma ücreti elde edeceği yönünde İş Kanunu’na dayanan meşru bir beklentisi olduğu,
• Fazla çalışma onayının her yılın başında alınması gerektiğine ilişkin zorunluluğun 25/08/2017 yılına kadar yürürlükte kaldığı, bu tarihten önceki fazla çalışmaların her yılın başında onay alınarak yaptırılması gerektiği ve bu düzenlemenin emredici hüküm niteliğinde olduğu,
• İşçinin iş sözleşmesinde ücretine fazla çalışma ücretinin dahil olacağına ilişkin hüküm kabul etmesi halinde bile bu rızanın emredici hükümlere aykırı olarak gerçekleştirilen fazla çalışmayı kapsamayacağı,
• İstinaf mahkemesinin ağır hata teşkil eden değerlendirmesinin başvurucuyu ölçüsüz bir külfete maruz bıraktığı ve işçi ile işverenin menfaatleri arasında ciddi bir dengesizliğe yol açtığı gerekçeleriyle, başvurucunun, Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.

Söz konusu Karar’a aşağıdaki link aracılığıyla ulaşabilirsiniz.

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/04/20220405-2.pdf

 

NAZALI VERGI & HUKUK

info@nazali.com

Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir; bu sebeple belirtilen konularda bir aksiyon almadan önce, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz. NAZALI’ya işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz