İmdat TÜRKAY/Gelir İdaresi Grup Başkanı
Özet: 2024 yılında geçerli olacak beyanname verme sınırları, vergi tarifesi, vergiden istisna edilecek kazanç ve iratlar, binek otomobillerde gider/amortisman kısıtlamasına ilişkin hadler, vergi matrahından ve yıllık beyannameden yapılacak indirim tutarları gibi Gelir Vergisi Kanununda bazı kazanç ve iratların vergilendirilmesinde her yıl uygulanacak olan maktu had ve tutarlar 30.12.2023 tarihli ve 32415 sayılı (2. mükerrer) resmi gazete’de yayımlanan 324 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiştir. Bu tutarlar 2024 yılında elde edilen gelirler için geçerli olup 2023 yılında elde edilen ve Mart/2024’de beyan edilecek gelirler için 2023 yılında geçerli olan had ve tutarlar esas alınacaktır.
Anahtar kelimeler: 324 seri no.lu GVGT, 2023 yılı YDO, beyan sınırı, vergi tarifesi, MSİ’da indirim oranı, mesken istisnası, binek otomobilde gider/amortisman kısıtlaması.
1. Giriş
Her yılın son günlerinde mali alanda merakla beklenen iki konu vardır birincisi bir sonraki yıl asgari ücret tutarı, diğeri de bir sonraki yıl uygulanacak vergi kanunlarındaki maktu had ve tutarların ne olacağıdır. Gerçi 2023 yılı için yeniden değerleme oranının Kasım/2023’de 554 sıra no.lu VUK GT ile %58,46 olarak belirlenince, 2024 yılı maktu had ve tutarları ve vergi tarifesinin ne olacağı aşağı yukarı belli olmuştur, ancak Cumhurbaşkanının, bu surette tespit edilen had ve tutarları % 50'sine kadar artırmaya veya indirmeye yetkisi bulunduğundan yine de vergi kanunlarına ilişkin olarak Genel Tebliğlerin açıklanması her zaman merakla beklenen bir konudur.
Bu kapsamda, 30 Aralık 2023 tarihinde resmi gazetenin 2. mükerrer sayında, başta gelir vergi olmak üzere tüm kanunlardaki maktu had ve tutarlara ilişkin olarak toplam onüç adet genel tebliğ yayımlanmıştır.
324 seri no.lu GVGT ile Gelir Vergisi Kanununda yer alan ve 2024 yılında geçerli olacak; gelir vergisi tarifesi, mesken istisna tutarı, çalışanlara verilecek yemek ve servis bedeline ilişkin istisna tutarı, binek otomobillere ait gider ve amortisman sınırları, engellilik indirimi tutarları, basit usule tabi olmanın genel ve özel şartlarına ilişkin hadler, diğer kazanç ve iratlara ilişkin istisna tutarları, yıllık beyanname ile beyan edilmeyecek kazanç ve iratlara ilişkin beyanname verme sınırları gibi maktu had ve tutarlar yeniden belirlenmiştir. Ayrıca aynı Genel Tebliğde, basit usulde kazanç tespiti ile ilgili hususlar ve menkul sermaye iradının beyanında indirim oranı uygulaması hakkında uyulacak esaslarda belirlenmiştir.
2. Maktu Had ve Tutarların Her Yıl Artırılmasının Yasal Dayanağı
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 9/10, 19, 21, 23/8, 23/10, 31, 40/1, 40/7, 47, 48, 68, mükerrer 80, 82 ve 86 ncı maddeleri ile 89/15 numaralı bendinde yer alan maktu had ve tutarlar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Bu şekilde hesaplanan maktu had ve tutarların % 5'ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Cumhurbaşkanı, bu surette tespit edilen had ve tutarları % 50'sine kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir. Ayrıca, GVK’nın 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin gelir dilim tutarları hakkında da bu hükümler uygulanır.
3. 2024 Yılında Yeniden Değerleme Oranında Artırılan Had ve Tutarlar
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 123 üncü maddesi hükmü uyarınca, GVK’nın 9/10, 21, 23/8, 23/10, 31, 40/1, 40/7, 47, 48, 68, mükerrer 80, 82, 86 ve 103 üncü maddelerinde yer alan ve 2023 yılında uygulanan had ve tutarlar, 24/11/2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 554 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile 2023 yılı için % 58,46 olarak tespit edilen yeniden değerleme oranında artırılması suretiyle belirlenmiş ve 2024 takvim yılında uygulanacak olan had ve tutarlar tespit edilmiştir. Kıyaslama yapılması için 2024 yılı tutarların yanında 2023 yılı tutarlarına da yer verilmiştir.
3.1. Oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlarda yıllık hasılat sınırı
GVK’nın vergiden muaf esnafı anlatan 9 uncu maddesinin 10 uncu bendine göre; ayrı bir iş yeri açmaksızın ve sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve alet kullanmaksızın oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar gelir vergisinden muaftır. 324 seri no.lu GVGT ile yapılan düzenleme ile GVK’nın 9/10 numaralı bendinde yer alan, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yapılan satış hasılatı 2023 yılında 700.000 TL iken, 2024 yılında 1.100.000 TL’ye yükseltilmiştir. Bu durumda, muafiyet kapsamında elde edilen hasılatın 2024 yılı için belirlenen tutarı aşması hâlinde, mükellef izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilecek ve tekrar bu muafiyetten faydalanamayacaktır.
GVK’nın 21 inci maddesinde yer alan mesken kira gelirleri için uygulanan mesken istisna tutarı, 2023 takvim yılında elde edilen kira gelirleri için 21.000 TL olarak uygulanmakta iken, 2024 yılında mesken kira gelirlerine uygulanacak mesken istisna tutarı ise 33.000 TL olmuştur. Bu tutarın altında kalan mesken kira gelirleri için yıllık beyanname verilmeyecek, ancak bu tutarın aşılması halinde yıllık beyanname verilecek ve istisna tutarı beyan edilen gelirden düşülecektir.
Ücret ödemelerine ilişkin istisnaların yer aldığı GVK’nın 23 üncü maddesinde yer alan 8 numaralı bendinde yer alan, işverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedeline ilişkin istisna tutarı, 2023 takvim yılında 110 TL olarak uygulanmak iken, 2024 yılında bir günlük yemek bedeline ilişkin istisna tutarı 170 TL olmuştur. Bilindiği üzere 7420 sayılı Kanunla GVK’nın 23/8 numaralı bendinde yapılan değişiklikle, 1/12/2022 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, işverenler tarafından hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, yemek bedelinin nakit olarak verilmesi suretiyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamına alınmıştır.
GVK’nın 23/10 numaralı bendinde yer alan, işverenlerce hizmet erbabının işyerine gidip gelmesi için sağlanan menfaatlere ilişkin istisna tutarı 2023 yılı için 56 TL olarak uygulanmakta iken, 2024 yılında istisna tutarı 88 TL’ye yükseltilmiştir.
GVK’nın 31 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ücret matrahından indirilecek aylık engellilik indirimi tutarları, 1.1.2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. 2023 yılı gelirleri için Mart/2024 ayında yıllık beyanname verecek olan ücretli ve serbest meslek kazanç sahiplerinin engellilik indiriminden beyanname üzerinde yararlanma imkanları varsa, 2023 yılı için belirlenen yıllık tutarı esas alacaklardır.
|
Engellilik Derecesi |
2023 ve 2024 Yılı Aylık İndirim Tutarları |
|
1. Derece Engelliler İçin (Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş olanlar) |
6.900 TL (2023 yılı 4.400 TL) |
|
2. Derece Engelliler İçin (Çalışma gücünün asgari %60’ını kaybetmiş olanlar) |
4.000 TL (2023 yılı 2.600 TL) |
|
3. Derece Engelliler İçin (Çalışma gücünün asgari %40’ını kaybetmiş olanlar) |
1.700 TL (2023 yılı 1.100 TL) |
Ticari kazançlara ilişkin olarak GVK’nın 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının;
olarak belirlenmiştir.
Yine serbest meslek kazançlarına ilişkin benzer düzenlemenin yer aldığı GVK’nın 68 inci maddenin birinci fıkrasının;
olarak belirlenmiştir.
Basit usule tabi olmanın genel şartları ile ilgili olarak, GVK’nın 47 nci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yer alan yıllık kira bedeli toplamı 2024 yılı için; Büyükşehir belediye sınırları içinde 55.000 TL (2023 yılında 35.000 TL), diğer yerlerde 34.000 TL (2023 yılında 22.000 TL) olarak tespit edilmiştir. Basit usule tabi olmanın özel şartları ile ilgili olarak GVK’nın 48. maddesinin birinci fıkrasında yer alan hadler 2024 yılı için;
olarak tespit edilmiştir.
GVK’nın mükerrer 80 inci maddesinde yer alan değer artışı kazançlarına ilişkin istisna tutarı, 2023 yılında 55.000 TL iken, 2024 yılı için 87.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarların altında kalan değer artış kazançları için gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, ancak bu tutarın aşılması halinde yıllık beyanname verilecek ve istisna tutarı beyan edilen gelirden düşülecektir.
GVK’nın 82 nci maddesinde yer alan arızi kazançlara ilişkin istisna tutarı 2023 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere 129.000 TL iken, 2024 yılı için 200.000 TL olarak belirlenmiştir. Yıllık olarak belirlenen bu tutarın altında kalan arizi kazançlar için yıllık beyanname verilmeyecek, ancak bu tutarın aşılması halinde yıllık beyanname verilecek ve istisna tutarı beyan edilen gelirden düşülecektir.
Yıllık beyanname verilmeyecek kazanç ve iratların beyanname verilmeyecek halleri belirten GVK’nın 86/1-d alt bendinde yer alan tevkifata ve istisnaya konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarına ilişkin beyanname verme sınırı, 2023 takvim yılı gelirleri için 8.400 TL iken, 2024 yılı için 13.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarın altında kalan söz konusu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir.
324 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile GVK’nın 103 üncü maddesinde yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2024 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde uygulanmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir. Vergi tarifesine ilişkin aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde üçüncü gelir diliminden itibaren farklılaştırma söz konusudur.
|
Gelir Vergisine Tabi Gelirler (2024 Yılı Gelir Vergisi Dilimleri) |
Oran |
Gelir Dilimlerindeki Artış Oranı |
|
110.000 TL'ye kadar |
% 15 |
% 57,14 |
|
230.000 TL'nin 110.000 TL'si için 16.500 TL, fazlası |
% 20 |
% 53,33 |
|
580.000 TL'nin 230.000 TL'si için 40.500 TL (ücret gelirlerinde 870.000 TL'nin 230.000 TL'si için 40.500 TL), fazlası |
% 27 |
% 56,76 |
|
3.000.000 TL'nin 580.000 TL'si için 135.000 TL, (ücret gelirlerinde 3.000.000 TL'nin 870.000 TL'si için 213.300 TL), fazlası |
% 35 |
% 57,89 |
|
3.000.000 TL'den fazlasının 3.000.000 TL'si için 982.000 TL, (ücret gelirlerinde 3.000.000 TL'den fazlasının 3.000.000 TL'si için 958.800 TL), fazlası |
% 40 |
% 57,89 |
|
oranında vergilendirilir. |
|
|
Ancak, yukarıdaki vergi tarifesi 2024 yılında elde edilen gelirlere uygulanacağından, 2023 yılında elde edilen ve 1-31 Mart 2024 ayında yıllık beyanname ile beyan edilecek gelirlerin beyanında 2023 yılında geçerli olan aşağıdaki veri tarifesi uygulanacaktır.
|
Gelir Vergisine Tabi Gelirler (2023 Yılı Gelir Vergisi Dilimleri) |
Oran |
|
70.000 TL'ye kadar |
% 15 |
|
150.000 TL'nin 70.000 TL'si için 10.500 TL, fazlası |
% 20 |
|
370.000 TL'nin 150.000 TL'si için 26.500 TL (ücret gelirlerinde 550.000 TL'nin 150.000 TL'si için 26.500 TL), fazlası |
% 27 |
|
1.900.000 TL'nin 370.000 TL'si için 85.900 TL, (ücret gelirlerinde 1.900.000 TL'nin 550.000 TL'si için 134.500 TL), fazlası |
% 35 |
|
1.900.000 TL'den fazlasının 1.900.000 TL'si için 621.400 TL, (ücret gelirlerinde 1.900.000 TL'den fazlasının 1.900.000 TL'si için 607.000 TL), fazlası |
% 40 |
|
oranında vergilendirilir. |
|
193 sayılı GVK’nın mükerrer 121 inci maddesi hükmü uyarınca; ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükelleflerinden (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere), maddede belirtilen şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilir. Ancak, hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde yıllık olarak belirlenen tutardan fazla olamaz.
Bilindiği üzere %5 indirim tutarının üst limiti, 1/1/2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 4.400.000 TL olarak uygulanmaktaydı. Ancak, 324 seri no.lu GVGT ile daha önceki tutar, 1/1/2024 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 6.900.000 TL olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla, 2023 yılına ilişkin olarak Mart-Nisan/2024 aylarında verilecek gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde belirlenen bu yeni tutar dikkate alınacaktır.
4. Basit Usulde Kazanç Tespitine İlişkin Hususlar ve Toplu Belge Düzenlenmesi
Her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler belirlenmektedir. Bu kapsamda, söz konusu Genel Tebliğ ile milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler belirlenmiştir. GVK’nın 48 inci maddesi ile Hazine ve Maliye Bakanlığı kendi yetkisini kullanılarak 2023 yılı için belirlenen tutarlar yeniden artırılmıştır.
Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapanların, 2024 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31/12/2023 tarihi itibarıyla 324 seri no.lu GVGT’nin üçüncü bölümündeki tabloda yer alan hadleri aşmaması gerekmektedir. Belirtilen bu malların alım satımı ile uğraşanlar hakkında, basit usulün özel şartları bakımından belirtilen hadler dikkate alınmak suretiyle, 136 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki hesaplamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır. Ayrıca, basit usulde vergilendirilen mükelleflerle ilgili olarak 215 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile getirilen, belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenlenmesine ilişkin uygulama 31/12/2024 tarihine kadar tekrar uzatılmıştır.
5. Menkul Sermaye İradının Beyanında İndirim Oranı Uygulaması
323 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yapılan açıklamalara göre, 2023 takvim yılında elde edilen bir kısım menkul sermaye iradının yıllık beyanında dikkate alınacak indirim oranı uygulaması şöyle olacaktır.
6. Sonuç
Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 123 üncü maddesinde yer alan yetki uyarınca 2023 yılında uygulanan had ve tutarlar 2023 yılı için % 58,46 olarak tespit edilen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle 2024 takvim yılında uygulanacak olan maktu had ve tutarlar tespit edilmiştir. 324 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2024 yılında gelir vergisi uygulamalarında dikkate alınacak vergi tarifesi, indirim, istisna ve beyanname verme sınırları gibi konularda yeniden değerleme oranında artış yapılmıştır. Gelir vergisi ve diğer kanunlarda yer alan maktu had ve tutarlar için 30 Aralık 2023 tarihli resmi gazetenin 2. mükerrer sayısında yer alan genel tebliğlere bakılmasında fayda vardır.
“2024 yılının, Ülkemize ve hepimize barış, huzur ve sağlık getirmesi temennisiyle, bir başka çalışmada görüşmek dileğiyle”
*Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.