İmdat TÜRKAY/Mükellef Hizmetleri Grup Başkanı
Özet: Gelir Vergisi Kanununa göre yedi gelir unsuru içinde en az yıllık beyanname veren mükellef gruplarından biri de ücret geliri elde edenlerdir. Çünkü ücret gelirinin genel vergilendirme sistemi, işverenler tarafından ödeme anında tevkif yoluyla yapılmakta ve beyan edilmektedir. 2023 yılında tek veya birden fazla işverenden elde edilen tevkifata tabi ücret gelirleri belirlenen yıllık limitler (1.900.000/150.000 TL) aşılıyorsa; tevkifatsız ücret gelirleri ise asgari ücret istisnası kapsamında asgari ücretin vergi matrahının üzerindeyse (119.454,72 TL) veya tam istisna kapsamında değilse, Mart/2024 ayında mutlaka yıllık beyanname verilecektir.
Anahtar kelimeler: Tek/birden fazla işverenin kapsamı, tevkifatlı/tevkifatsız ücret gelirinin yıllık beyan sınırı, asgari ücret istisnası, beyannamede yapılacak indirimler.
1. Giriş
2023 yılında elde edilen tevkifatlı ve/veya tevkifatsız ücret gelirlerinin beyan dönemi olan Mart/2024 ayına çok az bir süre kaldı ve yüksek düzeyde ücret geliri olanlar yıllık beyanname verip vermeyecekleri konusunda araştırma yapmaya ve belge toplamaya başladılar.
Bu kapsamda, eminim ki yüksek düzeyde ücret geliri olan ücretliler; tek işverenden ücret alıyorum beyan sınırı nedir, beyanname verirsem yıl içinde tevkif suretiyle kesilen vergileri mahsup edebilir miyim, eşim ve çocuğum adına özel okul ve hastanelere harcama yaptım ve belgesini aldım beyan edilen gelirden indirim yapabilir miyim, bazı kurumlara bağış ve yardım yaptım beyannamede düşebilir miyim, ailem için ödediğim şahıs sigorta primlerini gelirimden indirebilir miyim, engelli çocuğum var onun için hesaplanan engellilik indirimini gelirimden düşebilir miyim, beyanname verme sınırının tespitinde brüt ücret mi yoksa net ücretin mi dikkate alınacağı gibi birçok soruları kendilerine veya bir meslek mensubuna sormaya başlamışlardır.
2023 yılında tek işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerin, ücret gelirleri toplamı 1.900.000 TL’yi aşması halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir. 2023 yılında birden fazla işverenden tevkifata tabi ücret geliri elde edilmesi halinde ise, birinci işverenden sonraki işverenlerden alınan ücret toplamı, beyanname verme sınırı olan 150.000 TL’yi aşması halinde yıllık beyanname verilecektir. Ancak, 150.000 TL’lik beyanname verme sınırı aşılmamakla beraber, birden fazla işverenden tevkifatlı ücret geliri elde eden ücretlilerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının 1.900.000 TL’yi aşması halinde de söz konusu ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.
Beyanname vermesi gerektiği halde beyanname vermeyen ücretlilerin tespiti, Gelir İdaresi tarafından, sosyal güvenlik kurumu ve banka kayıtlarından temin edilebilmektedir. Ücretlilerin Dijital Vergi Dairesi üzerinden Hazır Beyan Sistemine girmek suretiyle, Gelir İdaresinin kendileri için hazırladığı yıllık beyannameyi onaylamaları gerekmektedir. Beyanname üzerinde ücretlinin her türlü değişiklik yapma imkanı bulunmaktadır. Bu çalışmada, 2023 yılında ücret geliri elde edip yıllık beyanname vermesi gereken ücretlilerin durumu incelenmiştir.
2. Genel Olarak Ücret Gelirinin Kapsamı ve Yıllık Beyan Esasları
Ücret gelirinin vergilendirilmesi her ne kadar işverenler tarafından ödemenin yapıldığı anda kesinti suretiyle yıl içinde yapılmakla beraber, arka planda çok teknik hesaplamaların yapıldığı ve birçok yasal düzenlemenin dikkate alındığı bir konudur. Ücretin vergilendirilmesindeki teknik ayrıntıları çoğu zaman işverenler bilir ve uygular, ücret gelirini elde eden kişiler ise sadece eline geçen net ücrete bakarlar. Ücretliler ancak yıllık beyanname verme durumunda olayın teknik boyutunu araştırmaya ve kavramaya çalışırlar. Çalışmamız uzun olduğundan, bu başlık altında kısaca ücretin genel olarak ne şekilde gelir vergisine tabi tutulduğunu ve hangi şartları sağlayanların yıllık beyanname vereceklerini özet olarak aktaralım.
Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve hizmet karşılığının mal olarak verilmesi dahil ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen konut, araç gibi menfaatlerdir. Ücretin; ödenek, tazminat, kasa tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması ücretin niteliğini değiştirmez.
Ücret gelirleri genel olarak yıl içinde nakten veya hesaben ödeme anında tevkif suretiyle vergilendirilmekte olup vergi kesintisi, gelirin brüt tutarı üzerinden değil, safi tutarı üzerinden yapılmaktadır. Ücret üzerinden, yapılan gelir vergisi kesintileri, işverenler tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmek suretiyle ödenmektedir. Ancak, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise asgari ücretin vergi matrahını aşması durumunda Gelir Vergisi Kanununa göre yıllık beyannameyle beyan edilmektedir.
Tek veya birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret gelirleri de belirlenen beyanname verme sınırlarının aşılması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmektedir. Bu durumda yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir.
2023 yılında tek işverenden 1.900.000 TL'ye kadar kesintiye tabi olan ücret gelirleri için beyanname verilmesine gerek yoktur. Yıllık 1.900.000 TL ve üzerinde tek işverenden kesintiye tabi olan ücret elde edildiğinde ise mutlaka yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir.
Birden fazla işverenden kesintiye tabi olan ücret geliri elde edildiyse, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı 2023 yılı için 150.000 TL’yi aşarsa ücret gelirlerinin tamamının beyan edilmesi gerekmektedir. Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağını ücretlinin kendisi belirlemektedir. Ayrıca birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birinci işverenden sonraki ücret tutarı 150.000 TL’yi aşmamakla birlikte birinci işverenden aldıkları ücret geliri dahil olmak üzere aldıkları ücretlerin toplamı 2023 yılı için 1.900.000 TL’yi aşan ücretliler de yıllık beyanname vereceklerdir.
Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise asgari ücret istisnası nedeniyle yıllık olarak asgari ücretin vergi matrahını aşması durumunda yıllık beyannameyle beyan edilmesi gerekmektedir. Tevkifatsız ücret geliri için yıllık beyanname verilmesi durumunda, asgari ücrete isabet eden vergi tutarı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Özetle, 2023 yılında elde edilen kesintiye tabi olmayan ücret gelirinin safi tutarı, 2023 yılında asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahı olan 119.454,72 TL’yi aşması halinde beyan edilmesi gerekmektedir.
2023 yılında hem kesintiye tabi olan hem de kesintiye tabi olmayan birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri; kesintiye tabi olan veya kesintiye tabi olmayan ücret olması fark etmeksizin bir tanesi hariç tutulmak kaydıyla geriye kalan ücretler toplamı 150.000 TL’den fazla ise hariç tutulan ücret de dâhil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamının beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak, kesintiye tabi olan veya kesintiye tabi olmayan ücret olması fark etmeksizin bir tanesi hariç tutulmak kaydıyla geriye kalan ücretler toplamı 150.000 TL’den az ise kesintiye tabi olan ücret gelirlerinin beyan edilmesine gerek yoktur. Kesintiye tabi olmayan ücret gelirinin asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahı aşması halinde beyan edilmesi gerekmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde; gayrisafi ücret tutarından Gelir Vergisi Kanununun 63 üncü maddesinde yer alan indirimler yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 31 inci maddesinde yer alan engellilik indiriminin düşülmesi sonrasında bulunan vergi matrahının dikkate alınması gerekmektedir.
Dar mükellef gerçek kişiler, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirleri için yıllık beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname vermeleri halinde de bu gelirlerini beyannameye dahil etmeyeceklerdir.
Mükelleflerin, 2023 dönemine ait beyana tabi ücret gelirleri için beyannamelerini 1 Mart-1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 hafta sonuna geldiği için) tarihleri arasında vermeleri gerekmektedir. Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen ücret gelirinin, beyan döneminden sonra yapılacak vergi denetimleri ve çapraz kontroller sonucu tespit edilmesi durumunda, tahsil edilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak tahsil edilecektir.
2023 yılında tek ve/veya birden fazla işverenden tevkifatlı veya tevkifatsız olarak ücret geliri elde eden ve Mart/2024 ayında belli şartları sağlamaları halinde yıllık beyanname verecek muhtemel ücretliler şöyledir;
Asgari ücret istisnası uygulamasından, ücretleri gerçek usulde vergilendirilenler yararlanabilmektedir. Hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir. Ücret gelirlerinin yıl içinde tevkif suretiyle vergilendirilmesinde ve kesintiye tabi olmayan ücret geliri elde eden ücretlilerin yıllık beyanname vermesi durumunda ücretliler asgari ücret istisnasından yararlanacaktır.
Ücret ödemelerinde asgari ücret istisnası uygulaması nedeniyle, tevkifatsız ücret tutarı, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşmaması halinde, bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecektir. Gelir Vergisi Kanununa göre bu kapsamda olanların elde ettikleri kesintiye tabi olmayan ücret gelirlerine ilişkin matrahlarının, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını 2023 yılı için 119.454,72 TL’yi aşmaması halinde, istisna kapsamına giren bu ücretleri için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Her yıl olduğu gibi 2023 yılında da elde edilen ve yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gereken ücret gelirleri Gelir İdaresi tarafından Hazır Beyan Sistemi üzerinde beyanname formatında hazırlanmakta ve ücret tarafından uygun bulunması halinde beyanname onaylanmak suretiyle verilmiş olacaktır. Ücretlinin sistem üzerinde hazırlanmış olan yıllık beyanname üzerinde her türlü değişiklik yapma imkanı bulunmaktadır.
Ücretliler Hazır Beyan Sistemi üzerinden kendileri için hazırlanmış olan beyannamedeki beyan edilen gelir tutarından, 2023 yılında yapmış oldukları GVK’nın 89. maddesinde yer alan eğitim ve sağlık harcamaları, şahıs sigorta primleri, bağış ve yardımlar gibi indirimleri yasal sınırlamalar çerçevesinde düşebileceklerdir. Ancak, yıllık beyannamede beyan edilen ücret geliri tutarını aşan indirimler bir sonraki yıla zarar olarak yazılamaz ve ertesi yıl indirim konusu yapılamaz.
3. 2023 Yılında Elde Edilen Ücret Gelirinde Yıllık Beyanname Verme Sınırları
Ücretliler tarafından kamuda veya özel sektörde tek veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri için yıllık beyanname verilip verilmeyeceği konusunda esas belirleyici hükümler Gelir Vergisi Kanunu’nun 86/1-b-c maddesinde yer almaktadır. Buna göre; 2023 yıllarında tevkif suretiyle vergilendirilmiş veya tevkifata tabi tutulmamış ücret gelirlerinin yıllık beyanname verme sınırları şöyledir;
Yıllık beyanname verilmesi gereken ücret geliri için Gelir İdaresi tarafından Dijital vergi Dairesi üzerindeki Hazır Beyan Sisteminde önceden hazırlanarak mükelleflerin onayına sunulan beyannamenin ücretli tarafından istenmesi halinde gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra kabul edilip onaylandığı anda, ücretli adına vergi dairesinde mükellefiyet tesisi ve vergi tahakkuku işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmektedir. Yani, yıllık beyanname veren bir ücretlinin ayrıca vergi dairesinde işe başlama bildiriminde bulunmasına gerek yoktur.
4. Beyanname Verme Sınırının Tespitinde Esas Alınacak Ücret Tutarı
Ücret gelirinin beyanında en önemli konulardan biri de 2023 yılında yıllık beyanname verme sınırı olan 1.900.000 TL ve 150.000 TL’lik tutarın tespitinde brüt ücret tutarı mı, net ücret tutarı mı yoksa gayrisafi ücret tutarından yapılması gereken yasal indirimler yapıldıktan sonra kalan ücretin vergi matrahının mı esas alınacağı konusudur. Uygulamada Gelir İdaresi beyan edilecek ücret tutarının belirlenmesinde esas alınacak ücret tutarı olarak, gayrisafi ücret tutarından Gelir Vergisi Kanunu’nun 63. Maddesinde yer alan yasal indirimler yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden, yine Kanunun 31. maddesinde yer alan engellilik indiriminin düşülmesi sonrasında bulunan vergi matrahını dikkate almaktadır.
Ücret ödemelerinin vergilendirilmesinde öncelikle gayrisafi ücret tutarından yapılması gereken yasal indirimler yapılır ve safi ücret tutarına ulaşılır. Daha sonra varsa engellilik indirimi tutarı düşülür ve beyan edilecek gelire ulaşılır. Ücretlinin indirim konusu yapacağı hayat/şahıs sigorta primleri ve sendika aidatları gibi hususlar yoksa, tüm ücretlilerden kesilmesi yasal zorunluluk olan yani gayrisafi ücret tutarından %14 sigorta primi ve %1 işsizlik sigortası primi indirimi yapılır ve kalan safi ücret tutarıdır. Gayrisafi ücret tutarından yasal indirimler yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden, varsa engellilik indiriminin düşülmesi sonrasında bulunan vergi matrahının, ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
5. Ücret Gelirine 2024 Yılında Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi
324 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife, 2024 takvim yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde uygulanmak üzere aşağıdaki şekilde yeniden belirlenmiştir. Vergi tarifesine ilişkin aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde üçüncü gelir diliminden itibaren gelir dilimlerinde farklılaştırma söz konusudur.
|
Gelir Vergisine Tabi Gelirler (2024 Yılı Gelir Vergisi Dilimleri) |
Oran |
|
110.000 TL'ye kadar |
% 15 |
|
230.000 TL'nin 110.000 TL'si için 16.500 TL, fazlası |
% 20 |
|
580.000 TL'nin 230.000 TL'si için 40.500 TL (ücret gelirlerinde 870.000 TL'nin 230.000 TL'si için 40.500 TL), fazlası |
% 27 |
|
3.000.000 TL'nin 580.000 TL'si için 135.000 TL, (ücret gelirlerinde 3.000.000 TL'nin 870.000 TL'si için 213.300 TL), fazlası |
% 35 |
|
3.000.000 TL'den fazlasının 3.000.000 TL'si için 982.000 TL, (ücret gelirlerinde 3.000.000 TL'den fazlasının 3.000.000 TL'si için 958.800 TL), fazlası |
% 40 |
|
oranında vergilendirilir. |
|
6. 2023 Yılı Ücret Gelirinin Yıllık Beyanında Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi
2023 yılında elde edilen ve 1-31 Mart 2024 ayında yıllık beyanname ile beyan edilecek ücret geliri dahil tüm gelirlerin beyanında 2023 yılında geçerli olan aşağıdaki veri tarifesi uygulanacaktır.
|
Gelir Vergisine Tabi Gelirler (2023 Yılı Gelir Vergisi Dilimleri) |
Oran |
|
70.000 TL'ye kadar |
% 15 |
|
150.000 TL'nin 70.000 TL'si için 10.500 TL, fazlası |
% 20 |
|
370.000 TL'nin 150.000 TL'si için 26.500 TL (ücret gelirlerinde 550.000 TL'nin 150.000 TL'si için 26.500 TL), fazlası |
% 27 |
|
1.900.000 TL'nin 370.000 TL'si için 85.900 TL, (ücret gelirlerinde 1.900.000 TL'nin 550.000 TL'si için 134.500 TL), fazlası |
% 35 |
|
1.900.000 TL'den fazlasının 1.900.000 TL'si için 621.400 TL, (ücret gelirlerinde 1.900.000 TL'den fazlasının 1.900.000 TL'si için 607.000 TL), fazlası |
% 40 |
|
oranında vergilendirilir. |
|
7. Tek İşverenden Alınan Tevkifata Tabi Ücretin Beyan Sınırı
2023 yılında tek işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret geliri elde eden mükelleflerin, ücret gelirleri toplamı 1.900.000 TL’yi aşması halinde, ücret gelirleri yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Tek işverenlerden alınan tevkifatlı ücret gelirinde beyanname verme sınırı olan 1.900.000 TL ve bunun altındaki tutarlar için yıllık beyanname verilmeyecek ve yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler ücretlinin üzerinde nihai vergi olarak kalacaktır.
Örnek 1: Bir şirkette çalışan ücretli, 2023 yılında tevkif suretiyle vergilendirilmiş aylık 180.000 TL olmak üzere toplam 2.160.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Ücretlinin tek işverenden elde ettiği gelir 2023 yılında beyanname verme sınırı olan 1.900.000 TL’yi aştığı için Mart/2024’de yıllık gelir vergisi beyannamesi verecek ve beyannamede hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergileri mahsup edilebilecektir.
Örnek 2: 2023 yılında bir firmada çalışan ücretli, tek işverenden kesintiye tabi aylık 150.000 TL’den yıllık 1.800.000 TL ücret geliri elde etmiştir. 2023 yılında kişinin tek işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş olarak elde ettiği ücret geliri beyanname verme sınırı olan 1.900.000 TL’yi aşmadığından yıllık beyanname vermeyecektir. Yıl içinde ücret gelirinden yapılan kesintiler nihai vergi olarak kalacaktır.
8. Birden Fazla İşverenden Alınan Tevkifata Tabi Ücretin Beyan Sınırı
2023 yılında birden fazla işverenden tevkifatlı ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutar olan 150.000 TL’yi aşması halinde yıllık beyanname verilecektir. Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenebilecektir. Muhtemelen ücretliler en yüksek ücret aldıkları işvereni birinci işveren olarak seçeceklerdir.
Bu arada, birden sonraki işverenden alınan ücret toplamının 150.000 TL’yi aşmamakla beraber, birden fazla işverenden tevkifatlı ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının 1.900.000 TL’yi aşması halinde de yıllık beyanname verilecektir.
Yıllık beyannameye dahil edilmeyecek gelirlerin tespit edilmesinde genel kural, GVK’nın 86/1-b-c maddesi gereğince ücret gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceği öncelikle kendi içinde değerlendirilecek olup, diğer gelirlerin bulunması halinde bu gelirler hesaplamaya dahil edilmeyecektir. Yine, tevkifata tabi ücret gelirinin yanında, tevkifata tabi kira ve menkul sermaye iradının da olması durumunda; tevkifata tabi tutulan menkul sermaye iradı ve gayrimenkul sermaye iradı diğer gelirlerinin beyan edilip edilmeyeceğinin tespitinde de ücret gelirleri hesaplamaya dahil edilmeyecektir. Yani, ücret gelirinin yıllık beyanında öncelikle kendi içinde değerlendirilmesi yapılacaktır.
Örnek 1: 2023 yılında ücretli birinci işverenden 900.000 TL, ikinci işverenden 65.000 TL, üçüncü işverenden 75.000 TL ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.
Buna göre, birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan (65.000 + 75.000) 140.000 TL ücretler toplamı 150.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığı ve birinci işverenden alınan ücret dahil ikinci ve üçüncü işverenden alınan (900.000 + 65.000 + 75.000) 1.040.000 TL ücretler toplamı da 1.900.000 TL’lik beyan sınırını aşmadığı için ücret gelirlerinin tamamı için yıllık beyanname verilmeyecektir. Yıl içinde ücret gelirinden yapılan kesintiler nihai vergi olarak kalacaktır.
Örnek 2: 2023 yılında ücretli birinci işverenden 800.000 TL, ikinci işverenden 300.000 TL, üçüncü işverenden 200.000 TL ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiştir.
Buna göre, birinci işverenden alınan ücret hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretler toplamı (300.000 + 200.000) 500.000 TL, 150.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için birinci işverenden aldığı 800.000 TL de dahil olmak üzere toplam 1.300.000 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Örnek 3: 2023 yılında ücretli, üç ayrı işverenden tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir.
|
1. İşverenden alınan ücret (X Holding) |
1.800.000 TL |
|
2. İşverenden alınan ücret (X Holding iştirak şirketinden huzur ücreti) |
100.000 TL |
|
3. İşverenden alınan ücret (X Holding iştirak şirketinden huzur ücreti) |
50.000 TL |
|
Yıllık beyanname ile beyan edilecek ücret tutarı |
1.950.000 TL |
Birinci işverenden alınan hariç, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücret toplamı 150.000 TL, 2023 yılı 150.000 TL’lik beyan sınırını aşmamakla birlikte, birinci işverenden alınan ücret dahil toplam ücret gelirleri tutarı 1.950.000 TL’dir. 2023 yılında elde edilen ücretler toplamı 1.900.000 TL’lik beyan sınırını aştığı için ücret gelirinin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir.
9. Kesintiye Tabi Olmayan Ücret Geliri Elde Edenlerde Beyanname Verme Sınırı
Gelir Vergisi Kanununa göre, ücret gelirinden vergi kesintisi yapılmayan ücretlilerin, kesintiye tabi olmayan ücret gelirlerine ilişkin matrahlarının, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını 2023 yılı için 119.454,72 TL’yi aşmaması halinde, istisna kapsamına giren bu ücretleri için yıllık beyanname verilmeyecektir. Hizmet erbabının elde ettiği ücret gelirlerinin, istisna tutarını aşması halinde ise elde edilen ücret gelirinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisinden asgari ücret üzerinden hesaplanan yıllık gelir vergisi mahsup edilerek ödenecek vergi hesaplanacaktır.
Öte yandan, birden fazla işverenden vergi kesintisine tabi olmayan ücret elde edilmesi durumunda, ücretlerin safi tutarlarının toplamı (matrah), asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahı 2023 yılı için 119.454,72 TL’yi aşması halinde bu ücret gelirleri için beyanname verilecektir. Ücret gelirleri toplamının 1.900.000 TL’yi aşması durumunda ücret gelirlerinin tamamı için beyanname verilecektir.
Hem kesintiye tabi hem de kesintiye tabi olmayan birden fazla işverenden ücret elde edilmesi durumunda; gelirin kesintili veya kesintisiz olmasına bakılmaksızın istediği bir işverenden aldığı ücreti hariç tutup, diğer işverenlerden alınan ücretler toplamı 150.000 TL beyan sınırını aşıyorsa hariç tutulan ücret geliri de dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı için beyanname verilecektir. Diğer işverenlerden alınan ücretler toplamı 150.000 TL beyan sınırını aşmaması halinde kesintiye tabi ücretleri için beyanname verilmesine gerek yoktur. Ancak, tevkifata tabi olmayan ücret gelirlerinin vergi matrahı, 2023 yılı için asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını (119.454,72 TL’yi) aşan ücretliler mutlaka beyanname verilecektir.
10. Kamuda Tek/Birden Fazla İşverenden Ücret Alanların Yıllık Beyan Esasları
Genel bütçe kapsamında bulunan kamu idarelerinin tek işveren sayılarak bu kurumlardan elde edilen ücret gelirlerinin kümülatif matrah üzerinden tevkif suretiyle vergilendirilmesi gerekmektedir. Yapılan düzenleme ile 30.10.2022 tarihinden geçerli olmak üzere; genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin tek işveren olarak değerlendirilmesi ve özel sektör işyerlerinde aynı anda birden fazla işverenden alınan ücret gelirlerinin kümülatif matrah dikkate alınarak tevkifata tabi tutulabilmesi mümkün bulunmaktadır. Vergi İdaresi, genel yönetim kapsamında bulunan kamu idareleri ifadesini, genel bütçe kapsamında bulunan kamu idareleri olarak değiştirmiş ve ücretlinin işveren değiştirmesinde tek veya birden fazla işverenden ücret alıp almadığının tespitinde işverenin (I) sayılı Cetvelde yer alan kamu idaresi olup olmadığı temel kabul edilmiştir.
Kamuda örneğin I sayılı Cetvelde yer alan bir bakanlıkta çalışan bir ücretli aynı anda I sayılı Cetvelde yer alan başka bir bakanlıktan veya bakanlığa bağlı, ilgili ve ilişkili kurumdan veya yıl içinde nakil yoluyla işveren değişikliği yaparak yine aynı Cetvelde yer alan başka bir kurumdan ücret aldığında, tek işverenden elde edilen ücret olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirme yapılacaktır. Ancak, I sayılı Cetvelde yer alan genel bütçe kapsamında bulunan bir bakanlıkta çalışan ücretli aynı anda veya yıl içinde nakil yoluyla I sayılı Cetvelde yer almayan örneğin II sayılı Cetvelde yer alan bir üniversiteden ücret aldığında, bakanlıktan aldığı ücret gelirinin gelir vergisi matrahı ile üniversiteden aldığı ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahı birbiriyle ilişkilendirilmeyecek olup ayrı ayrı vergilendirilecektir.
Yıl içinde kamudan aynı veya farklı cetvellerde yer alan kurum ve kuruluşlardan alınan ücret gelirinin yıllık beyanname ile beyan edilip edilmeyeceği konusunda; ücret geliri elde eden kişinin, ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahlarının GVK’nın 86/1-b bendinde belirtilen tutarları aşması halinde, ücret gelirlerinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.
Örneğin, bir bakanlıkta görevli olan ücretli Haziran/2023 ayında nakil yoluyla başka bir bakanlığına geçmiş olsun. Ücretlinin nakil olduğu bakanlıkta aynı takvim yılında elde ettiği ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahı, önceki bakanlıkta süregelen gelir vergisi matrahıyla birleştirilecek ve tek işverenden elde edilen ücret geliri olarak kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir. Bu durumda, tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücret gelirlerinin 2023 yılında beyan sınırı olan 1.900.000 TL’yi aşmaması halinde, söz konusu ücret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir. Bu tutarın aşılması halinde ise ücret geliri için yıllık beyanname verilecektir.
Diğer taraftan, örneğin bir bakanlıkta görevli ücretlinin, aynı zamanda bir üniversitesinden de ücret geliri elde etmesi durumunda; ücretlinin bakanlıktaki ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahı ile üniversiteden aldığı ücret gelirlerine ait gelir vergisi matrahı birbiriyle ilişkilendirilmeyecek olup ayrı ayrı vergilendirilecektir. Bu durumda, ücretlinin elde ettiği ücret gelirleri birden fazla işverenden alınan ücret olarak değerlendirilecek ve birinci işverenden sonraki işverenden alınan ücret tutarı 2023 yılında 150.000 TL’yi aşması durumunda, ücret gelirlerinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.
11. Özel Sektör İşyerlerinde Çalışanlar Açısından Tek İşveren/Birden Fazla İşveren Tespiti
Özel sektörde tek veya birden fazla işverenden tevkifatlı ücret alan ücretlinin ücret geliri için yıllık beyanname verip vermeyeceğinin tespitinde, işverenlerin tek işveren kapsamında mı yoksa birden fazla işverenden elde edilen ücret kapsamında mı olduğunun doğru tespiti çok önemlidir. Çünkü tek işverenden alınan ücretin yıllık beyan sınırı ile birden fazla işverenden alınan ücretin beyan sınırları farklıdır. Birden fazla işverenden aynı anda ücret alınması veya işveren değişikliğinde birden fazla işverenden ücret alınması durumunda ise birden fazla işverenden alınan ücret esaslarına göre beyanname verilip verilmeyeceği konusu değerlendirilecektir.
Özel sektörde aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin tek işverenden elde edildiği kabul edilmektedir;
Özel sektörde aşağıdaki hallerde hizmet erbabının ücretlerinin birden fazla işverenden elde edildiği kabul edilmektedir;
Aynı takvim yılı içinde tek işverenden elde edildiği kabul edilen ücretler, kümülatif matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir. Hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret geliri elde etmesi durumunda her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı vergilendirilecek olup ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeyecektir. Hizmet erbabının işveren değişikliği yapması durumunda, genel kural yeni işverenden alınacak ücret, eski işverenden aldığı ücret matrahı ile ilişkilendirilmeden sıfır matrah esas alınmak suretiyle vergilendirilecektir. Ancak, yıl içerisinde işveren değiştiren hizmet erbabı, ücret gelirine ilişkin gelir vergisi matrahını yeni işverenine bildirmek suretiyle ücretinin gelir vergisi tarifesine göre kümülatif olarak vergilendirilmesini talep edebilir. Bu durumda yeni işveren kümülatif matrahı dikkate alarak tevkifat yapacaktır.
Hizmet erbabının talep etmesi ve işverenlerin de kabul etmesi kaydıyla, yıl içerisinde aynı anda birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri de kümülatif matrah dikkate alınarak tevkifata tabi tutulabilir. Yıl içinde birden fazla işverenden elde ettiği ücret gelirleri kümülatif matrah dikkate alınarak vergilenen hizmet erbabının bu gelirlerini yıllık beyannameyle beyan etme yükümlülüğü bulunması durumunda, yıllık beyannamede bildirilen matrah üzerinden hesaplanan gelir vergisinden kümülatif matrah dikkate alınmak suretiyle tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilebilecektir. Burada hizmet erbabı ile işverenin karşılıklı rızası aranmakta ve isteğe bağlı olarak hizmet erbabının talebi doğrultusunda işvereninde kabul etmesi şartıyla, yıl içerisinde aynı anda birden fazla işverenden alınan ücret gelirleri de kümülatif matrah dikkate alınarak gelir vergisi tevkifatına tabi tutulabilecektir.
Birden fazla işverenden ücret geliri elde etme durumu, genellikle grup şirketlerde veya holding yapılanmalarında ve iştirak ilişkilerinde, bir şirkette görev yapan bir kişinin, iştirak konumundaki şirketlerde de yönetim kurulu üyeliklerini üstlenmesi ve bu ek görevleri karşılığında ücret veya huzur hakkı gibi gelir elde etmesi durumunda karşımıza çıkmaktadır. Oysa bu gibi hallerde, birden fazla ücreti ortadan kaldırmak için, kişinin çalıştığı şirketi diğer şirkette yönetim kurulu üyesi yapmak, bu şekilde ücretin şirket tarafından tahsilini sağlamak ve söz konusu kişiye çalıştığı şirketten aldığı ücretle birlikte tek bordro üzerinden ödeme yapmak yoluna gitmek mümkündür. Birden fazla ücretin beyanname kapsamına alınmasındaki amaç, ücret gelirlerine de artan oranlı tarifeyi uygulamak olduğundan, önerdiğimiz yolla bu amaç gerçekleştirilmiş olacak ve her hangi bir vergi ziyaına yol açılmamış olunacaktır. Ancak bu defa, huzur hakkının yönetim kurulu üyesi atanan şirkete -fatura karşılığı- ödenecek olması dolayısıyla huzur hakkının stopajsız, ancak KDV’ye tabi tutularak ödenmesi gerekecektir (Bumin DOĞRUSÖZ, Hukuka Göre, 2023’de birden fazla işverenden ücret alanların beyan yükümlülüğü, https://www.ekonomim.com/kose-yazisi).
12. Kamuda Çalışan Ücretlinin Aynı Anda veya İşveren Değişikliği Yaparak Özel Sektördeki İşverenden Elde Ettiği Ücretin Yıllık Beyanı
Genel bütçe kapsamındaki idareler ile bu idarelere bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarda çalışan personelin; aynı yıl içerisinde, bunlar dışında bir işverenden de ücret geliri elde etmesi veya görevinden ayrılarak bu işverenler nezdinde çalışmaya başlaması durumunda, söz konusu personelin ücret matrahları birbiri ile ilişkilendirilmeksizin her bir işverenden elde edilen ücret ayrı ayrı gelir vergisi tevkifatına tabi tutulacaktır. Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, ücret gelirinin beyanında birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir. Bu durumda, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamının, 2023 yılı için 150.000 TL’yi aşması veya bu tutarı aşmamakla birlikte tüm işverenlerden aldığı ücret geliri toplamının 2023 yılı için 1.900.000 TL’yi aşması halinde, ücret gelirlerinin tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.
13. Aynı Dönemde Elde Edilen Tevkifatlı/Tevkifatsız Ücret Gelirinin Yıllık Beyanı
Ücretli, 2023 yılında hem tevkifatlı hem de tevkifatsız birden fazla işverenden ücret elde etmiş ise; tevkifatlı veya tevkifatsız olmasına bakılmaksızın istenilen bir işverenden alınan ücret seçilerek hariç tutulacak, diğer kalan ücretler toplamı 150.000 TL beyan sınırını aşıyorsa hariç tutulan ücret de dahil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı için beyanname verilmesi gerekmektedir. Diğer kalan ücretler toplamı 2023 yılı için 150.000 TL beyan sınırını aşmaması halinde, tevkifata tabi ücretler için beyanname verilmesine gerek yoktur. Asgari ücret istisnasının tüm ücret gelirlerine yansıtılması nedeniyle, asgari ücretin vergiden istisna edilen vergi matrahı kadar tutarı (119.454,72 TL) aşan tevkifatsız ücret gelirleri için yıllık beyanname verilecektir.
14. Dar Mükellef Şirketlerin/Kurumların Türkiye’deki İrtibat Ofisinde Çalışanlara Ödenen Tevkifatsız Ücret Gelirinin Durumu
Yabancı ülkelerde bulunan işverenlerden alınan ve tevkifata tabi olmayan ücretler (varsa Türkiye dâhilindeki kazanç ve iratlarıyla birlikte) yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Ancak; Gelir Vergisi Kanununun 23/14 numaralı bendine göre; kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir. GVK’nın 23/14-a bendine göre bu istisnanın uygulanabilmesi için;
şartlarını bir arada taşıması gerekmektedir.
Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin, Ticaret Bakanlığından alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına, Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretlerinin gelir vergisinden istisna edildiği hükme bağlanmıştır. GVK’nın 23/14-b bendine göre bu istisnanın uygulanabilmesi için;
şartlarını bir arada taşıması gerekmektedir. Örneğin, kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellef bir firmanın İstanbul’daki irtibat bürosunda çalışan Türk uyruklu ücretliye işvereni tarafından Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden 2023 yılında 80.000 Dolar kesintiye tabi tutulmamış ücret ödenmiştir. Gelir Vergisi Kanununa göre döviz olarak ödenen ücretler gelir vergisinden istisna olduğundan ücretli, bu ücret geliri için yıllık beyanname vermeyecektir.
15. Yabancı Elçilik/Konsolosluklarda Çalışan ve İstisnadan Faydalanmayan Memur/ Hizmetlilere Ödenen Ücretin Yıllık Beyanı
Gelir Vergisi Kanunu’nda yabancı elçilik ve konsoloslukların diplomat muaflığı kapsamına girmeyen memur ve hizmetlilerinin yalnız bu işlerinden dolayı aldıkları ücretler karşılıklı olmak şartıyla gelir vergisinden istisna edilmektedir. Ancak ülkemizde bulunan yabancı büyükelçilik ve konsolosluklarında çalışan Türk vatandaşı ve diğer ülke vatandaşlarına ödenen ücretlerin karşılıklı olarak gelir vergisinden istisna tutulabilmesi için yabancı ülkelerde bulunan Türk büyükelçilik ve konsolosluklarında çalışan Türk vatandaşı ve diğer ülke vatandaşı personelin ücretlerinin de gelir vergisinden istisna olması gerekmektedir. Karşılıklılık esasının uygulanmadığı durumlarda karşılık esasına uymayan ülkenin Türkiye’deki temsilciliğinde çalışan memurlar istisnadan yararlanamazlar. Bu durumda ücret sahipleri elde ettikleri tevkifatsız ücret gelirini yıllık gelir vergisi beyannamesiyle oturdukları mahallin vergi dairesine beyan edeceklerdir.
Ancak, asgari ücret istisnası nedeniyle, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirlerinin yıllık gelir vergisi matrahının, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını (2023 yılı için 119.454,72 TL) aşmaması halinde, bu gelirler beyan edilmeyecek; söz konusu gelirlerin asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşması halinde ise bu gelirlerin tamamı beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisinden asgari ücretin yıllık matrahı üzerinden hesaplanan vergi indirim konusu yapılacaktır.
Örneğin Ankara’daki bir büyükelçilikte çalışan Türk uyruklu ücretli, 2023 yılında 1.200.000 TL ücret geliri elde etmesi ve karşılıklılık ilkesinin geçerli olmaması nedeniyle, anılan personelin elde ettiği ücret geliri istisna kapsamında değildir. Bu durumda, kişinin ücretinden kesinti yapılmadığından ve karşılıklılık esasının geçerli olmaması nedeniyle, elde ettiği ücret gelirinin gelir vergisi matrahı, 2023 yılı için asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahı olan 119.454,72 TL’yi aşması nedeniyle, elde edilen ücret gelirinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Ancak, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden asgari ücret üzerinden hesaplanan yıllık gelir vergisi mahsup edilerek ödenecek vergi hesaplanacaktır.
16. Türkiye’de Tevkifatsız Diğer Ücretlilerin Elde Ettiği Ücret Gelirinin Beyanı
193 sayılı GVK’nın diğer ücretlilerin vergilendirilmesini anlatan 64 üncü maddesi 1/1/2022 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu düzenleme ile bu madde kapsamında bulunan;
elde ettikleri ücretler, işverenlerin tevkifat yapma yükümlülüğü bulunmadığından tevkifata tabi olmayan ücret kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda olanların 1/1/2022 tarihinden itibaren elde ettikleri tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri Gelir Vergisi Kanununun ücretin vergilendirilmesine ilişkin genel hükümlerine tabi olmaktadır.
GVK’nın 23/18 numaralı bendi uyarınca, bu kapsamda bulunan hizmet erbabının 1/1/2022 tarihinden itibaren elde ettiği ücret gelirlerine ilişkin matrahlarının, 2023 yılında asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahı olan 119.454,72 TL’yi aşmaması halinde, istisna kapsamına giren bu ücretleri için yıllık beyanname verilmeyecektir. Hizmet erbabının elde ettiği ücret gelirlerinin, istisna tutarını aşması halinde ise elde edilen ücret gelirinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisinden asgari ücret üzerinden hesaplanan yıllık gelir vergisi mahsup edilerek ödenecek vergi hesaplanacaktır.
Örnek 1: Basit usule tabi mükellefin yanında çalışan ücretli, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş yıllık brüt 140.535 TL ücret geliri (aylık brüt ücret ilk 6 ay 10.008 TL, ikinci 6 ay ise 13.414,50 TL) elde etmiştir. 2023 yılı için %14 sigorta primi ve %1 işsizlik sigortası primi olmak üzere %15 sigorta primini düştüğümüzde, asgari ücretin vergi matrahı ise (51.040,80+68.413,92=) 119.454,72 TL olmaktadır. Ödevlinin 2023 takvim yılında elde ettiği ücret gelirinin vergi matrahı, asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşmadığından, istisna kapsamında kalan bu ücret geliri için yıllık beyanname verilmeyecektir.
Örnek 2: Basit usule tabi mükellefin yanında çalışan ücretli, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş aylık brüt 16.000 TL ücret geliri elde etmektedir. Ödevli, tevkif suretiyle vergilendirilmemiş 2023 takvim yılı toplam ücret gelirini 1 Mart-1 Nisan 2024 tarihleri arasında yıllık beyannameyle beyan edecek ve yıllık beyannamede ödenecek gelir vergisi şöyle hesaplanacaktır.
|
ÜCRETLİNİN YILLIK BEYANI |
||||||
|
Brüt Ücret (TL) |
Sigorta Primi (%15) (TL) |
Matrah (TL) |
Hesaplanan Gelir Vergisi (TL) |
İstisna Matrah (TL) |
Asgari Ücretin Vergisi (TL) |
Ödenecek Gelir Vergisi (TL) |
|
192.000 |
28.800 |
163.200 |
30.064 |
119.454,72 |
20.390,93 |
9.673,07 |
Örnekte, hizmet erbabının elde ettiği ücret geliri, istisna tutarını aştığı için, elde edilen ücret gelirinin tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek ve hesaplanan gelir vergisinden asgari ücret üzerinden hesaplanan yıllık gelir vergisi mahsup edildiğinde kalan (30.064-20.390,72=) 9.673,07 TL ödenecek gelir vergisi olacaktır.
17. Yurtdışı İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerde Çalışan Hizmet Erbabına Yapılan Ücret Ödemelerinde İstisna Uygulaması
193 sayılı GVK’nın 23/19 uncu maddesine eklenen bent hükmü ile yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleriyle teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabına, fiilen yurt dışındaki çalışmaları karşılığı işverenin yurt dışı kazançlarından karşılanarak 1/12/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemeleri gelir vergisinden istisna edilmiştir. Hizmet erbabına yapılan ücret ödemelerinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;
gerekmektedir. Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ve teknik hizmetlerle ilgili olmak ve fiilen yurt dışında bulunarak hizmet verilmesi kaydıyla yönetim, idare, muhasebe ve benzeri hizmetlerde çalışanlar da söz konusu istisnadan faydalanabilecektir. Hizmet erbabının hem yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleriyle teknik hizmetlerde çalışması hem de Türkiye’deki şirkette (merkezde) çalışması durumunda, sadece fiilen yurt dışında bulunarak çalışması karşılığı yapılan ücret ödemeleri istisnaya konu edilebilecek, yurt içindeki çalışmaları karşılığı yapılan ücret ödemeleri ise vergilendirilecektir.
18. Teşvik ve İstisna Kapsamındaki Ücret Gelirlerinin Beyanı
2023 yılında elde edilen teşvik ve istisna kapsamındaki ücret gelirlerinin yıllık beyanı konusunu anlatmadan önce, GVK’nın 23/18. maddesinde yer alan ve 1.1.2022 tarihinden bu yana tüm ücretliler için uygulanmakta olan asgari ücret istisnasının, teşvik ve istisna kapsamındaki ücret ödemelerine ne şekilde uygulandığı konusuna kısaca değinelim.
Uygulamada, özel kanunlarda iki tür düzenleme bulunmakta olup birincisinde işverenler tarafından çalışanlara yapılan ücret ödemeleri gelir vergisinden istisna edilmekte ve burada sağlanan teşvik tamamen çalışana sağlanmış olmaktadır. Örneğin, 16/12/1999 tarihli ve 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 12 nci maddesine göre, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu Kanun kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamaktadır. Dolayısıyla, istisna kapsamındaki bu ücretlere GVK’nın 23/18 numaralı bendi uyarınca ayrıca istisna uygulanması söz konusu değildir.
Özel kanunlarda yer alan ikinci teşviklerde ise çalışanlara ödenen ücret ödemelerinden gelir vergisi kesintisi yapılmakta olup işverenler tarafından verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir. Uygulamada bu tarz teşviklere gelir vergisi stopaj teşviki denmektedir. Burada sağlanan teşvik çalaşana değil tamamen işverene sağlanmaktadır. Çünkü çalışanlara yapılan ücret ödemelerinden vergi kesintisi yapılmakta ancak işverenin ödeyeceği muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde terkin yapılmak suretiyle işverenin ödeyeceği vergi azaltılmaktadır. Bilindiği üzere, gelir vergisi stopaj teşviki kapsamında öteden beri uygulanmakta olan;
hesaplanan gelir vergisinin asgarî geçim indirimi uygulandıktan sonra kalan kısmı, verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmekteydi.
GVK’nın 23/18 numaralı bendinde yer alan istisna uygulaması ve asgari geçim indirimi uygulamasının kaldırılması nedeniyle, teşvik kapsamındaki bu ücret ödemelerine, öncelikle GVK’nın 23/18 numaralı bendinde düzenlenen istisna uygulanacak ve istisna sonrası vergi, ilgili düzenlemelerdeki sınırlamalar çerçevesinde tahakkuktan terkin edilecektir. Ancak, asgari ücrete isabet eden verginin tahakkuktan terkin edilmesini öngören düzenlemelere göre, istisna uygulaması nedeniyle asgari ücretten vergi alınmadığından tahakkuktan terkini gerekecek bir vergi hesabı yapılmayacaktır.
Yukarıda bahsedilen kanunlar kapsamındaki teşvik ve istisna uygulamalarına ilişkin hesaplamalar, diğer kanunlarda yer alan benzer istisna ve teşvikler için de aynı şekilde yapılması gerekmektedir.
Bu durumda, teşvik ve istisna kapsamındaki ücret gelirlerinin yıllık beyanı nasıl olacaktır?
Bilindiği üzere, GVK’nın 86/1-(a) bendine göre, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı için yıllık beyanname verilmemekte ve diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde ise bu gelirler beyannameye dâhil edilmemektedir. Bu kapsamdaki ücret istisnalarına örnek olarak 4490 sayılı Kanunda yer alan ücret istisnasını örnek verebiliriz. Bu Kanun kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamaktadır. Dolayısıyla, istisna kapsamındaki bu ücretlerin beyan edilmesi ve beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması söz konusu değildir.
Gelir vergisi stopaj teşviki kapsamındaki ücret ödemeleri şöyledir;
1. 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun 28/1/2021 tarihli ve 7263 sayılı Kanunla değişik geçici 2’nci maddesine göre;
-Yönetici şirketlerin bu Kanun uygulaması kapsamında elde ettikleri kazançlar ile Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım, tasarım ve AR-GE faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.
-31/12/2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir.
2. 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunda belirtilen, Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretlerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.
3. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu uyarınca Serbest Bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir.
1/1/2022 tarihinden itibaren yapılacak ücret ödemelerinde ise ücret ödemeleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, GVK’nın 23/18 numaralı bendinde düzenlenen istisna nedeniyle alınmayacak olan vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarı verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir.
Dolayısıyla, 4691, 5746 ve 3218 sayılı Kanunlar kapsamında teşvike konu ücretler üzerinden kesilen gelir vergisi, verilen muhtasar ve prim hizmet beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmektedir. Anılan Kanunlar kapsamında çalışan ve şartları taşıyan hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması nedeniyle, bu ücretlerin de beyanname verilip verilmeyeceğinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. Yani, söz konusu Kanunlar kapsamında elde edilen ücret gelirinde beyanname verme sınırı olan 1.900.000 TL ve 150.000 TL’lik tutarlar dikkate alınacaktır. Beyanname verildiği durumlarda ise, ücret gelirleri üzerinden kesilen ve işveren tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuktan terkin edilen gelir vergisi hesaplanan vergiden mahsup edilebilecektir.
19. Sporculara Yapılan Ücret ve Ücret Sayılan Ödemelerde Yıllık Beyan Durumu
Gelir Vergisi Kanununa göre, 31.12.2028 tarihine kadar, sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerde tevkifat (%5, 10, 20 oranlarında) yoluyla vergilendirilmektedir. Sporculara ilgili ayda yapılan ücret ödemeleri toplamına 193 sayılı GVK’nın 23/18 numaralı bendinde düzenlenen istisnanın bir kez uygulanması mümkün bulunmaktadır. Sporcuların başka bir işverenden de ücret geliri elde etmeleri halinde istisnanın sadece en yüksek ücret gelirine uygulanması gerekmektedir.
1/11/2019 tarihinden sonra akdedilerek geçerlilik kazanan veya bu tarihinden sonra yenilenen sporcu sözleşmelerine istinaden, tüm sporcular tarafından 1/1/2020 tarihinden itibaren elde edilen ücret gelirleri toplamının 2023 yılı için 1.900.000 TL’yi aşması halinde, bu gelirlerin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak, 1/11/2019 tarihinden önce akdedilerek geçerlilik kazanan sözleşmeler sona erinceye kadar, bu sözleşmeler kapsamında elde edilen ücret gelirleri için tutarı ne olursa olsun beyanname verilmeyecektir. Özetle, aksi bir durum yoksa, sporculara 2023 yılında ödenen ücret gelirleri toplamının 1.900.000 TL’yi aşması hâlinde, bu gelirler yıllık beyannameyle beyan edilmesi ve beyan edilen bu gelirler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, tevkifat yapmakla sorumlu olanlarca vergi dairesine ödenmiş olması şartıyla, yıl içinde kesilen vergilerin mahsup edilmesi gerekmektedir.
31.12.2025 tarihine kadar, 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna göre lisans sahibi olan veya lisans sahibince yetkilendirilen kişi tarafından organize edilen yarışmalara katılan atların jokeyleri, jokey yamakları ve antrenörlerine yapılan ücret ödemeleri üzerinden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmaktadır. Tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan bu gelirler için yıllık beyanname verilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
21. Dar Mükellef Ücretlilerin Yıllık Beyanname Verme Durumu
Gelir Vergisi Kanununda yıllık beyanname vermek suretiyle vergilendirme ilkesi esas olarak tam mükellefiyet ve dar mükellefiyet esasına göre belirlenmiştir. Gelir Vergisi Kanunu’nda, Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişilerin sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilecekleri belirtilmiştir. Dolayısıyla Türkiye’de ikâmetgâhı olmayanlar ile bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturmayanlar Türkiye’de yerleşmiş sayılmadıklarından dar mükellef olarak vergiye tabi bulunmaktadırlar. Kamu kurumlarına veya merkezi Türkiye’de bulunan özel teşebbüslere bağlı olarak işleri sebebiyle yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları hariç olmak üzere, çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları da Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratları bakımından dar mükellefiyet esasında vergilendirilmektedir.
Dar mükellef gerçek kişiler (yurt dışında yerleşik olup, dar mükellefiyet esasında vergilendirilmekte olan Türk vatandaşları dahil), ticari kazançları ve gerçek usulde tespit edilen zirai kazançları için mutlaka yıllık beyanname vereceklerdir. Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan hüküm gereğince dar mükellefler, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücret, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar için yıllık beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname vermeleri halinde de bu gelirlerini beyannameye dahil etmeyeceklerdir. Dar mükellefler tarafından tevkifata tabi tutulmayan ücret gelirlerinin ise yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir. Dar mükellefiyete tabi olanların yıllık beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları kazanç ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanlar ise münferit beyanname ile beyan edilmektedir.
Dar mükelleflerde tevkifatsız ücret gelirinin yıllık beyanında asgari ücret istisnası yıllık beyannamede uygulanacaktır. Tıpkı tam mükelleflerde olduğu gibi tevkifatsız ücret gelirinin tutarı asgari ücret istisnasının yıllık vergi matrahını aşmıyorsa yıllık beyanname verilmeyecektir. Tevkifatsız ücret geliri tutarı asgari ücretin vergi matrahının üzerinde ise yıllık beyanname verilecek ve hesaplanan vergiden asgari ücrete isabet eden vergi tutarı mahsup edilecektir.
22. Yıllık Beyannameye ile Beyan Edilen Ücret Gelirinden Yapılacak İndirimler
2023 yılında elde edilen ve beyanı gereken gelir toplamından yıl içinde yapılan ve GVK’nın 89 uncu maddesinde belirtilen giderler indirilebilmektedir. Böylece mükellefin vergiye tabi matrahı azalarak, ödeyeceği gelir vergisi tutarı düşmektedir. Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.
2023 yılında elde edilen ücret gelirine ilişkin verilecek gelir vergisi beyannamesinde vergi matrahının tespitinde beyan edilen gelir toplamından indirilebilecek hususlar şöyledir;
Yıllık beyannamede, ücret geliri tutarını aşan indirimler bir sonraki yıla zarar olarak devretmez ve ertesi yıl indirim konusu yapılamaz. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında, gayrisafi hasılattan giderler düşüldükten, geçmiş yıl zararları ve indirimler düşülmeden önceki safi irat esas alınacaktır.
Ücretlinin küçük çocukları için yapmış olduğu bazı harcamalar yıllık beyannamede belli şartlar çerçevesinde beyan edilen gelir tutarından indirilebilmektedir. Çocuk ve küçük çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade etmektedir.
23. Ücretlilerin Yıllık Beyannamede Engellilik İndiriminden Yararlanması
Gelir Vergisi Kanununa göre çalışma gücünün asgari %80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgari %60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgari %40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır ve elde ettikleri ücret gelirlerinden aşağıda belirtilen aylık engellilik indirimi tutarları indirilir. Birden fazla işverenden ücret alan hizmet erbabı için engellilik indirimi bunlardan yalnız en yüksek olan ücretin vergisine uygulanır.
2023 yılında elde edilen ücret gelirlerinde dikkate alınacak engellilik indirimi aylık tutarları şöyledir: Birinci derece engelliler için 4.400 TL, ikinci derece engelliler için 2.600 TL ve üçüncü derece engelliler için 1.100 TL’dir. Ücret gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden ve bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı, Gelir Vergisi Kanununa göre hesaplanan engellilik indiriminden yararlanabilecektir.
Ancak, yıl içinde ücret matrahından indirim konusu yapılan engellilik indirimi tutarının ikinci kez yıllık beyannamede indirim konusu yapılması mümkün değildir. 2023 yılında elde edilen ücret gelirlerinin yıllık beyanname ile beyanında dikkate alınacak engellilik indirimi yıllık tutarları şöyledir:
|
Birinci derece engelliler için (4.400 X 12) |
52.800 TL |
|
İkinci derece engelliler için (2.600 X 12) |
31.200 TL |
|
Üçüncü derece engelliler için (1.100 X 12) |
13.200 TL |
24. Ücret Gelirinin Hazır Beyan Sisteminden Yıllık Beyanı
Gelirleri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan oluşanlar Dijital Vergi Dairesi üzerindeki Hazır Beyan Sisteminden yıllık beyannamelerini verebilirler. 2023 yılında elde edilen dört gelir unsuruna ilişkin yıllık beyannamenin 1-31 Mart 2023 tarihleri arasında 7 gün 24 saat açık olan Hazır Beyan Sistemi kullanılarak gönderilebilir. Hazır Beyan Sistemi, beyana tabi gelirleri sadece gayrimenkul sermaye iradı, ücret, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardan ibaret olan mükelleflerin, beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanarak internet ortamında onayına sunulduğu, kullanımı çok kolay ve güvenli bir sistemdir.
Mükellefler GİB Mobil uygulamasını akıllı cep telefonlarına da indirmek suretiyle 7/24 cep telefonundan beyannameleri onaylayıp gönderebilirler. Kişilerin, Sisteme giriş yaparak, önceden hazırlanmış olan beyannameyi kontrol edip, istedikleri değişiklikleri yaptıktan sonra beyannameyi onaylayabilmeleri son derece kolay, hızlı ve güvenli bir şekilde gerçekleşmektedir. Kira, ücret, menkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve iradın yanı sıra ticari, zirai veya serbest meslek kazancı elde edenler sistem üzerinden beyanname veremezler, bu durumda Beyanname Düzenleme Programı üzerinden beyanname verilir.
Sisteme kimlik bilgilerini girip özel güvenlik sorularını cevaplayarak ya da herhangi bir vergi dairesinden ücretsiz olarak alınacak Dijital Vergi Dairesi şifresiyle veya e-Devlet üzerinden giriş yapılması mümkündür. Sisteme giriş yapıldığında hazırlanmış olan yıllık gelir vergisi beyannamesi ekrana yansımakta ve Beyanname üzerinde gerekli kontroller, düzeltmeler ve varsa gider, indirim vb. eklemeler yapıldıktan sonra onayladığında elektronik ortamda kayıtlara alınmakta ve vergi sistem tarafından hesaplanarak otomatik olarak tahakkuk ettirilmektedir.
Kişiler, Hazır Beyan Sistemi üzerinden dört gelir unsuruna ilişkin olarak elde ettikleri beyana tabi gelirlerini kontrol edip eksik ya da hatalı olan bilgiler düzeltebilir, beyanname düzeltilmiş şekliyle onaylayarak gönderilebilir. Sistemden daha önce beyanname vermemiş veya mükellefiyet kaydı olmayanlarda yararlanabilmektedir. İlk defa yıllık gelir vergisi beyannamesi sistem üzerinden onaylayıp gönderildiği anda ilgili vergi dairesinde mükellefiyet kaydı otomatik olarak açılmaktadır. Ücret geliri için yıllık beyanname verecek olan ücretliler, Hazır Beyan Sistemine, Gelir İdaresi Başkanlığının www.gib.gov.tr adresinde yer alan Dijital Vergi Dairesinden girebileceklerdir.
25. Yıllık Beyannamede Yıl İçinde Kesilen Vergilerin Mahsubu ve Mahsup Edilemeyen Verginin Ücretliye İadesi
Ücretlilerin yıllık beyanname vermesi durumunda, yıl içinde işverenler tarafından kesilen yani ücretlinin ödemiş olduğu vergi tutarı, beyanname üzerinde hesaplanan vergiden fazlaysa, aradaki tutar vergi dairesi tarafından ücretliye iade edilmektedir. Ücretliye yapılacak fazla verginin iadesi bazen ücretlinin vergi borçlarına mahsup şeklinde, ücretlinin vergi borcu yoksa da nakden iade edilerek yapılmaktadır.
Tevkif yoluyla kesilen verginin yıllık beyannamedeki mahsuplar sonucunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsup talebi tutarına bakılmaksızın ve inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilmektedir. Nakden iade süreci ise biraz daha farklı bir süreç içermektedir. Gelir İdaresi tarafından yapılan duyuruya göre, 252 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan ve tevkif yoluyla kesilen vergilerin nakden iadesine yönelik tespit olunan hadler, 5 Ocak 2024 tarihli GİB Duyurusu ile 2024 yılı için yeniden belirlenmiştir. Buna göre 2024 yılı için;
olarak tespit edilmiştir (https://www.gib.gov.tr/252-seri-nolu-gelir-vergisi-genel-tebliginde-yer-alan-ve-tevkif-yoluyla-kesilen-vergilerin-nakden-1).
Nakden iade sürecinde 2024 yılı için 239.000 TL’ye kadar olan kısım, standart iade dilekçesi ekinde belirtilen belgelerin yer alması koşuluyla teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilecek; 2024 yılı için 239.000 TL’yi aşan kısım yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilecektir. Ancak, iade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilecektir. Nakden iade talebinin 2024 yılında 2.405.000 TL’ye kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilecektir. İade talebinin 2024 yılı için 2.405.000 TL’yi aşan kısmının iadesi ise vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.
2024 yılında nakden yapılacak iade taleplerinin 239.000 TL’yi aşması halinde, 239.000 TL’yi aşan kısım Vergi Usul Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilecektir. 2024 yılında 239.000 TL’ye kadar olan kısım ise, ücretlinin vereceği iade talep dilekçesi ve eklerinin eksiksiz ibraz edilmesi koşuluyla teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilecektir. İade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilecektir.
Mükellefler tarafından iade talebinin kısmen mahsuben kısmen nakden yapılması halinde, söz konusu talepler 252 seri no.lu GVGT’de yer alan açıklamalar çerçevesinde ayrı ayrı değerlendirilecektir. Dolayısıyla aynı anda yapılan mahsuben ve nakten iade talebin tümünün nakit iadesi olarak kabul edilerek işlem yapılması söz konusu değildir. Ancak, nakden iade talepleri ile ilgili olarak belirtilen dilekçe ve eklerinin ibrazı, talep edilen tutarın tamamı için aranılacaktır.
26. Sonuç
2023 yılında tek veya birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerin, belirlenen beyanname verme sınırlarının aşılması durumunda yıllık beyanname vermesi gerekmektedir. Ücret geliri için yıllık beyanname verilmesi durumunda yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise asgari ücretin vergi matrahını aşması durumunda yıllık beyannameyle beyan edilmesi gerekmektedir. Tevkifatsız ücret geliri için yıllık beyanname verilmesi durumunda, asgari ücrete isabet eden vergi tutarı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Yıllık beyannamede, yıl içinde yapılan bazı harcamaların indirimi mümkün bulunmakta olup beyan edilen ücret geliri tutarını aşan indirimlerin bir sonraki yıla zarar olarak devretmesi ve indirim konusu yapılması mümkün değildir.
Ücret gelirinin beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin Gelir İdaresi tarafından SGK ve banka bilgilerinden hareketle yapılan denetim ve analiz çalışmaları sonucunda tespit edilmesi halinde, vergi dairesi tarafından cezalı tarhiyat yapılarak vergi, gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası tahakkuk ettirilecektir. Bu tarhiyatın dayanağı vergi inceleme raporu olabileceği gibi takdir komisyonu kararına göre de olabilmektedir. Dolayısıyla, süresinde beyanname vermeyen bir ücretli, ödeyeceği verginin dışında ayrıca bir kat vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile karşı karşıya kalabilmektedir.
Bu nedenle, yıl içinde elde edilen tevkifatsız ve/veya tevkifata tabi ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesi gerekiyorsa, Dijital Vergi Dairesi üzerinden Hazır Beyan Sistemine girmek suretiyle kolay, hızlı ve güvenli bir şekilde yıllık beyannameyi vermek ücretlilerin lehine olan durumdur. İleride beyanname vermemekten dolayı katlanılacak cezai müeyyidelerin maliyeti çok daha fazla olacaktır.
2023 yılında ücret geliri olup yıllık beyanname verip vermeyeceği konusunda detaylı bilgi edinmek isteyenlerin, Vergi İletişim Merkezini (189) arayıp bilgi alması mümkün bulunmakta olup ayrıca Gelir İdaresinin internet sayfasında yayınlanmış olan 2023 yılı Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberini ve özet bilgiler içeren ücret gelirinin beyanına ilişkin İnfografiği incelemesinde fayda vardır.
KAYNAKÇA